Hạn chế đến mức thấp nhất các trường hợp phải tạm đình chỉ giải quyết

Khởi tố mới 98.466 vụ án hình sự, tăng hơn 20% so với năm trước

Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 6, sáng 21/11, báo cáo công tác của Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao (VKSNDTC) tại Kỳ họp thứ 6, Quốc hội khóa XV, Viện trưởng VKSNDTC Lê Minh Trí cho biết, về tình hình tội phạm, năm 2023, trên phạm vi cả nước, tình hình an ninh, chính trị cơ bản được bảo đảm. Tuy nhiên, tình hình tội phạm tiếp tục diễn biến phức tạp và tăng so với năm 2022, xuất hiện nhiều phương thức, thủ đoạn phạm tội mới, như: đối tượng thành lập các doanh nghiệp lấy danh nghĩa công ty kinh doanh dịch vụ tài chính, công ty luật, công ty mua bán nợ để thực hiện hành vi đòi nợ trái pháp luật; một số vụ án về kinh tế, tham nhũng, chức vụ với tính chất nghiêm trọng, phức tạp, có tổ chức gây hậu quả đặc biệt lớn đã được phát hiện và khởi tố tại các tỉnh, thành phố trên cả nước,... 

Trong bối cảnh đó, toàn ngành KSND đã có nhiều nỗ lực, thực hiện nhiều giải pháp bảo đảm các hoạt động theo chức năng nhiệm vụ, góp phần giữ vững tình hình an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội; phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng đấu tranh, phát hiện, khởi tố mới 98.466 vụ án hình sự (tăng 20,4% so với năm 2022).

Năm 2023, Viện kiểm sát (VKS) các cấp tiếp tục chú trọng và tăng cường công tác thực hành quyền công tố ngay từ giai đoạn giải quyết nguồn tin về tội phạm, nhiều chỉ tiêu công tác tăng so với năm 2022 như: các cuộc kiểm sát trực tiếp tăng 13%, yêu cầu Cơ quan điều tra khởi tố 790 vụ án (tăng 41,1%); trực tiếp khởi tố 20 vụ án hình sự; ban hành nhiều kiến nghị yêu cầu khắc phục vi phạm và hầu hết đã được thực hiện, vượt 19,7% so với chỉ tiêu Quốc hội giao. Công tác xét phê chuẩn việc áp dụng các biện pháp ngăn chặn được thực hiện cơ bản chặt chẽ, đúng pháp luật.

Công tác thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động điều tra đạt nhiều kết quả đáng ghi nhận: số vụ VKS yêu cầu điều tra tăng 20,8%, yêu cầu thay đổi, bổ sung quyết định khởi tố vụ án tăng 26,1%, yêu cầu khởi tố bị can tăng 25% và cơ bản được cơ quan điều tra nghiêm túc thực hiện (tỷ lệ 94,3%, tăng 6% so với năm 2022). VKS đã trực tiếp ra quyết định khởi tố 08 bị can và yêu cầu điều tra theo quy định; hủy bỏ 155 quyết định không có căn cứ của Cơ quan điều tra nhằm hạn chế oan, sai.

Bên cạnh đó, VKS các cấp tiếp tục tăng cường kiểm sát đình chỉ, tạm đình chỉ điều tra. Tỷ lệ truy tố đúng thời hạn, truy tố đúng tội danh vượt chỉ tiêu so với yêu cầu của Quốc hội. Công tác giải quyết án tham nhũng, kinh tế tiếp tục đạt kết quả tích cực; đã thực hành quyền công tố và kiểm sát việc giải quyết nhiều vụ án đặc biệt nghiêm trọng, bảo đảm kịp thời, nghiêm minh.

VKSNDTC đã tiếp tục đổi mới nâng chất hoạt động của Cơ quan điều tra. Theo đó, xác định những khâu, lĩnh vực công tác gây bức xúc, có nhiều vi phạm trong hoạt động tư pháp thời gian qua để tập trung phát hiện, điều tra, xử lý nghiêm, qua đó góp phần chấn chỉnh hoạt động của các cơ quan tư pháp.

Cần có các giải pháp quyết liệt ngay từ khi thụ lý tố giác, tin báo

Thẩm tra báo cáo của Viện trưởng VKSNDTC, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga nhận định, báo cáo VKSNDTC cơ bản đã phản ánh, phân tích đầy đủ kết quả công tác năm 2023; nêu rõ những kết quả đạt được theo chỉ tiêu của Quốc hội giao; những hạn chế, khó khăn, nguyên nhân và đề ra các giải pháp khắc phục trong thời gian tới. Tuy nhiên, báo cáo của Viện trưởng VKSNDTC chưa phân tích rõ các nguyên nhân, nhất là nguyên nhân chủ quan dẫn tới một số chỉ tiêu công tác còn hạn chế.

Về công tác thực hành quyền công tố và kiểm sát điều tra các vụ án hình sự, vẫn còn 15 trường hợp phải đình chỉ điều tra bị can do không có sự việc phạm tội hoặc hành vi không cấu thành tội phạm liên quan đến trách nhiệm của VKS. Số vụ án Toà án trả hồ sơ yêu cầu khởi tố tội phạm mới, người phạm tội mới tăng so với năm 2022 (139 vụ, tăng 35 vụ), cho thấy chất lượng kiểm sát và thực hành quyền công tố trong các vụ án này còn có hạn chế.

Về công tác thực hành quyền công tố, kiểm sát xét xử các vụ án hình sự, năm 2023, VKS các cấp tiếp tục thực hiện nhiều biện pháp nhằm nâng cao chất lượng tranh tụng của Kiểm sát viên, bảo đảm căn cứ buộc tội vững chắc, không để oan, sai, bỏ lọt tội phạm. Tỷ lệ kháng nghị giám đốc thẩm được Tòa án chấp nhận là 78%, vượt chỉ tiêu của Quốc hội giao (75%). Tuy nhiên, vẫn còn một số trường hợp truy tố thiếu căn cứ, sai tội danh, sai khung hình phạt. Kháng nghị phúc thẩm trong một số vụ án không có căn cứ, dẫn đến VKS cấp trên phải rút kháng nghị của VKS cấp dưới.

Chủ nhiệm Ủy ban tư pháp cho biết, UBTP nhận thấy, năm 2023, công tác điều tra của Cơ quan điều tra VKSNDTC đạt kết quả cao hơn so với năm 2022. Tỷ lệ giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố; tỷ lệ điều tra khám phá các loại tội phạm, nhất là tỷ lệ điều tra khám phá các tội phạm rất nghiêm trọng, đặc biệt nghiêm trọng đều tăng so với năm trước và vượt chỉ tiêu của Quốc hội giao.

Tuy nhiên, số lượng tố giác, tin báo thụ lý trong năm 2023 phải tạm đình chỉ giải quyết còn nhiều (56 tố giác, tin báo, chiếm 25,9% tổng số tin đã thụ lý); đồng thời, vẫn còn các tố giác, tin báo tạm đình chỉ giải quyết từ năm 2021 và năm 2022 chưa được phục hồi giải quyết.

“ Đề nghị Cơ quan điều tra VKSNDTC có các giải pháp quyết liệt ngay từ khi thụ lý tố giác, tin báo để hạn chế đến mức thấp nhất các trường hợp phải tạm đình chỉ giải quyết”, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp nói.

Liên quan đến công tác kiểm sát thi hành án dân sự, thi hành án hành chính, trong năm 2023, số bản án, quyết định hành chính đã có hiệu lực chưa thi hành xong vẫn còn nhiều (còn 793/1.375 bản án). Đến nay, chưa có trường hợp nào cơ quan nhà nước, người có thẩm quyền trong cơ quan nhà nước bị xử lý trách nhiệm do chậm thi hành án.

“Đề nghị VKSNDTC tập trung chỉ đạo, nâng cao hơn nữa hiệu quả công tác này, thực hiện đầy đủ trách nhiệm Luật giao trong việc kiến nghị thi hành án, kiến nghị xử lý các trường hợp chậm thi hành án hành chính”, Chủ nhiệm Lê Thị Nga kiến nghị./.